De scenarioschrijver van "Money Heist" debuteert met een psychologische thriller over wanhoop.

Soma , uitgegeven door VR Editoras, is de debuutroman van Emilio Díez , bekend van zijn werk als scenarioschrijver voor series als La casa de papel (De geldroof) , El Internado (De kostschool) en El Embarcadero (De Embarcadero ). De plot speelt zich af in een verontrustende realiteit en duikt in de donkerste hoeken van de menselijke psyche : mislukte relaties, extreme eenzaamheid, emotionele kwetsbaarheid en de pijn die vaak schuilgaat achter een ogenschijnlijk normaal leven.

Geïnspireerd door ware gebeurtenissen , beelden die de auteur hebben gevormd en consulten met professionals in de geestelijke gezondheidszorg, schetst de roman een wereld die even geloofwaardig als verontrustend is. In dit interview, afgenomen in Lavapiés, een van de locaties waar de roman zich afspeelt , reflecteert Díez met Clarín op de wortels van het kwaad, zwakke banden en de dunne grens tussen wanhoop en geweld.

–In de roman lijkt de geest zowel een toevluchtsoord als een bedreiging te zijn. Denk je dat de grootste vijand van de mens innerlijk is?

–Je zou kunnen zeggen dat onze grootste vijand – en tegelijkertijd onze grootste bondgenoot – wijzelf zijn. De kracht waarmee we ons authentieke zelf opbouwen, kan ons stabiliseren of destabiliseren. Ik denk dat er een diepgaande persoonlijke constructie nodig is, en ook – zoals de roman volgens mij goed weergeeft – sterke emotionele relaties. Anders is het leven hard en staat het op je te wachten. Die kracht moet van binnenuit komen, maar ook uit de banden die we met anderen hebben opgebouwd. We hebben een emotioneel netwerk nodig om ons staande te houden.

–Hoeveel van Soma is observatie van de realiteit en hoeveel is wetenschappelijk of academisch onderzoek?

–De roman is gebaseerd op persoonlijke interesses en alledaagse observaties. Ik maak meestal aantekeningen over dingen die me shockeren of mijn aandacht trekken. Twee feiten vielen me in het bijzonder op: het zelfmoordcijfer in Spanje – 4000 mensen per jaar – en hoe gemakkelijk we tegenwoordig gemanipuleerd kunnen worden, of het nu gaat om financiële oplichting, sektes of politieke discussies. Van daaruit begon ik het verhaal op te bouwen. Ik raadpleegde bevriende psychiaters die me begeleidden bij manipulatiemechanismen, persoonlijkheidstests, psychologische processen... Het visuele aspect is gebaseerd op cinema, zoals The Ring, met verontrustende beelden die, hoewel schijnbaar los van elkaar, veel ongemak oproepen.

– De zelfmoorden in de roman zijn meer dan een vertelinstrument; ze lijken een collectieve leegte aan te spreken. Wilde u reflecteren op de hedendaagse verlatenheid?

– Zeker. Het is een zeer serieus onderwerp dat ik met het grootste respect heb aangekaart, vooral gezien wat er in Spanje gebeurt. Zelfmoord spreekt over een wijdverbreide pijn, vaak onzichtbaar totdat het werkelijkheid wordt. En dat heeft verwoestende gevolgen voor de gemeenschap. Er is een collectieve verantwoordelijkheid, een kwetsbaarheid in relaties, de negatieve effecten van sociale media – die zijn onderzocht – en een vals gevoel van onkwetsbaarheid. Ik ben sterk beïnvloed door het boek Invulnerables e invertebrados (Onkwetsbaar en Ongewerveld), van Lola López Mondéjar, dat suggereert dat we in een maatschappij leven waarin we geloven dat niets ons raakt, maar waarin we tegelijkertijd een interne structuur missen die ons staande houdt.

– Er hangt een constante droefheid in de personages. Denk je dat we in een bijzonder donkere tijd leven?

Ik ben gematigd optimistisch, maar ik begrijp waarom het een donkere tijd kan lijken. We hebben hogere verwachtingen dan ooit, en als de realiteit daar niet aan voldoet, raken we gefrustreerder dan voorgaande generaties. Mijn ouders wisten dat het leven moeilijk zou worden; wij geloven dat alles mogelijk moet zijn. Dat verschil is een enorme schok. Mijn vrouw is arts en ze vertelt me dat veel mensen met zeer ernstige problemen kampen, terwijl anderen lijden aan normale problemen die ze gewoon niet kunnen verwerken. We zijn niet voorbereid op de complexiteit en onzekerheid van het leven.

–Hebt u overwogen de roman te bewerken tot een audiovisueel formaat?

–Ja, ik kom uit die wereld. Ik werk al 25 jaar in de televisiewereld, waar het eerste gebod luidt: "Verveel je niet." Dat idee houd ik in gedachten tijdens het schrijven. Hoewel ik Soma vanaf het begin als een roman had bedacht, zag ik gaandeweg dat het een serie kon worden, vanwege de wendingen en de manier waarop het ene idee tot het andere leidt. Ik heb geprobeerd mijn audiovisuele ervaring te combineren met een solide literaire structuur.

–Er zit een latente vraag in het boek: Zijn mensen van nature destructief? Geloof je, net als Hobbes, dat de mens een wolf is voor de mens?

Ik wil graag geloven dat licht sterker is dan duisternis. Maar ik geloof ook dat we zowel slachtoffer als beul kunnen zijn. Onze natuur omvat een kant die we niet altijd willen zien. In de roman komt een kwaadaardige figuur voor, maar zijn daden raken ook aan een zekere poëtische rechtvaardigheid. De maatschappij vraagt ons de andere wang toe te keren, maar soms wil iemand het recht in eigen hand nemen. Die voldoening die je soms voelt wanneer degene die je pijn heeft gedaan, lijdt, is nog steeds latent in ons aanwezig. Soma is deels geïnspireerd door een waargebeurd verhaal: een arts die haar zoon vergiftigde na jaren van misbruik. Ik vond het schandalig dat de rechtvaardigheid haar in de steek had gelaten, en ze gaf me toestemming om haar verhaal te delen.

– Wat vind je van het concept 'kwaad' in de menselijke natuur? Bestaat het wel, of is het een sociaal en emotioneel construct?

–Ik denk dat het kwaad deel uitmaakt van onze aard. Door de geschiedenis heen is geweld alomtegenwoordig geweest. Hoewel het tegenwoordig lijkt alsof er meer geweld is, is de kans om op een gewelddadige manier te sterven nog nooit zo klein geweest. Vroeger was het wreed. In oude gemeenschappen was het gebruikelijk om degene die een conflict veroorzaakte te offeren. Het was geautomatiseerd, normaal. Nu is het gesublimeerd, gedelegeerd aan instellingen, maar het bestaat nog steeds als een impuls.

–Soma is ook de naam van een drug in Huxley's Brave New World. Is er een opzettelijke verwijzing?

– Absoluut. Het is een directe verwijzing. Drugs in Huxley's roman dienden om mensen te verdoven, om ze los te koppelen van hun emoties. Ik vond dat idee nuttig toen we het hadden over een wereld die verdoofd is, waar we het vermijden om echt te voelen.

–Arregui en Aisha zijn twee gebroken personages die zich midden in de chaos bevinden. Denk je dat de sterkste banden in de scheuren worden gebouwd?

– Ja, ze zitten allebei in een crisis, maar op verschillende manieren. Dat stelt hen in staat om op een onconventionele manier een band te smeden. Ik vind het fijn dat er geen typisch liefdesverhaal tussen hen is, maar eerder iets complexers, een van zorgzaamheid en wederzijdse steun. Ze gaan van aantrekkingskracht naar zorgzaamheid, en dat maakt hun relatie bijzonder.

– Aisha ervaart een radicale dualiteit: leven en dood in één dag. Hoe ben je tot dit brute contrast gekomen? Wat interesseerde je om in haar te onderzoeken?

Aisha werd geboren uit een beeld: een arts die een hoofddoek droeg toen mijn dochter werd geboren. Ik stelde me haar verhaal voor als een Spaanse van de tweede generatie, met een interessant identiteitsdilemma. In de roman krijgt ze het nieuws van de dood van haar ouders en ontdekt ze tegelijkertijd dat ze zwanger is. Die spanning tussen leven en dood loopt als een rode draad door de hele roman. Moederschap kan ook stabiliserend werken, en ik was geïnteresseerd in het verkennen van die emotionele ambivalentie.

– Welke vragen stelde je jezelf als auteur tijdens het schrijven?

– De eerste was of ik na al die jaren in de audiovisuele fictie nog wel literatuur zou kunnen schrijven. De tweede uitdaging was dat ik niet zomaar een drama wilde schrijven. Ik wilde complexe personages, met conflicten die me verder lieten denken dan de plot.

–En wat zijn deze conflicten die in Soma voorkomen?

– De wijdverbreide kwetsbaarheid, het onvermogen om gezonde relaties te onderhouden en de moeite om het lijden van anderen te zien. Ik maak me zorgen dat steeds meer tieners ernstige problemen hebben en dat we niet weten hoe we die moeten herkennen. Sociale media verhullen echte conflicten. Deze emotionele ontkoppeling, dit onvermogen om anderen te begrijpen, staat centraal in de roman, los van de detectiveverhaallijn.

–Wat wilt u dat de lezer meeneemt na het lezen van de roman?

–Ik hoop op twee dingen, die elkaar niet uitsluiten: dat je geniet van de roman, dat hij makkelijk te lezen is, maar dat hij ook indruk maakt, dat hij niet snel vergeten wordt. Ik wil een breed publiek bereiken.

Soma , door Emilio Díez (VR-editors).